مسیر شغلی کارکنان شاخه اي جديد در مديريت منابع انساني است که با اين هدف بيان شده: سلسله مشاغلي که افراد در سازمان بعهده مي گيرند نبايد اتفاقي و تصادفي باشد، بلکه مسير شغلي فرد در سازمان مي بايست بر اساس منطقي درست و بنا به هدفي معين طرح ريزي گردد.
مدیریت مسیر شغلی کارکنان
مدیریت کارراهه همانند مفهوم کارراهه دارای مفاهیم متعددی است: در یک تعریف مدیریت کارراهه را فرآیندی توصیف می کنند که از طریق آن افراد استراتژی ها و اهداف مسیر شغلی شان را توسعه داده، اجرا و نظارت می کنند. در تعریف دیگری مدیریت کارراهه فرآیند در حال رشدی است که از طریق آن فرد:
1- اطلاعات مرتبط با محیط شغلی اش را جمع آوری می کند.
2- تصویر روشنی از استعدادها، علایق، ارزشها ، سبک زندگی و همینطور از شغل و سازمان مطلوبش ارائه می کند.
3- اهداف واقعی کارراهه را بر اساس این اطلاعات تبیین می نماید.
4- استراتژی خاصی را برای دستیابی به این اهداف طراحی و اجرا می نماید.
5- بازخور لازم را در زمینه اثربخشی استراتژی و اهداف بدست می آورد.
مدل پنج مرحله ای برنامه ریزی و توسعه مسیر شغلی کارکنان فرانک آرچر
مرحله اول- تبیین و تعریف اهداف شغلی
مرحله دوم- تشریح محتویات و مندرجات شغل
مرحله سوم- تعیین نیازهای توسعه فردی
مرحله چهارم- تدوین طرح و برنامه توسعه فردی
مرحله پنجم- تنظیم اساسنامه مسیر شغلی کارکنان
نکات و اقدامات مهم سازمانی در جهت توسعه و پرورش مدیریت مسیر شغلی
- تعیین رشته های شغلی پیوسته
یک نردبان شغلی منطقی است که در راستای پیوسته بودن بعضی از مشاغل در یک سلسله مراتب عمودی طراحی می شود و دارای مزیت های زیر است:
ارتباط یافتن مشاغل هر کارمند با مشاغل دیگر
نشان دادن جانشین های مسیر پیشرفت شغلی
نمایش دانش و تجربه مورد نیاز برای تغییر مسیر پیشرفت شغلی
قرار دادن توضیحات و راهنمایی های لازم در مورد مشاغل - اعلان پستهای خالی
- سیستم ارزیابی عملکرد موثر
- رایزنی مسیر پیشرفت شغلی
- مدیریت بر مبنای هدف
- تغییرات دوره ای شغل
- آموزش و توسعه مداوم
تعریف مسیر شغلی کارکنان
مسیر شغلی عبارت است از توالی شغل‌هایی که برنامه شغلی شما را در طولانی مدت می‌سازند. ممکن است مسیر شغلی و برنامه شغلی، برای شما مشابه هم به نظر بیایند، اما در واقعیت این طور نیست. برنامه شغلی شامل اهداف کوتاه مدت و بلند مدتی است که به شغلی ایده‌آل می‌انجامد، این در حالی است که مسیر شغلی به طور اختصاصی، به شغل‌هایی می‌پردازد که هر فرد را به سمت اهدافش می‌برد.
منبع دیگری، مسیر شغلی را این چنین تعریف کرده است: “مسیر شغلی عبارت است از رشد یک فرد در سازمانی که در آن فعالیت دارد”. این تعریف توالی شغلی را تنها در یک سازمان دیده است و باور دارد، نقش یک فرد می‌تواند در هر سازمان به طور طولی و عرضی تغییر کند. به بیان دیگر، یا ترفیع بگیرد، توبیخ شود یا نقش او در سازمان و موقعیت شغلی‌اش تغییر کند.
مفهوم دیگری که می‌توان در این حوزه مورد توجه قرار داد، نردبان شغلی است. اگر برای تک‌تک همکاران خود نردبان شغلی در سازمان در نظر بگیریم، می‌توانیم به خوبی برای موقعیت‌ها و وظایف سازمانی افراد در آینده آمادگی داشته باشیم. به این ترتیب هم نیروی انسانی و هم سازمان می‌توانند با شناخت، حوزه‌های مناسب خود را برای آینده آماده سازند.
ساده‌ترین تعریفی که می‌شود برای مسیر شغلی ارائه داد را می‌توان این چنین در نظر گرفت: از اولین و پیش پا افتاده‌ترین شغلی که داشتید تا آخرین و پیچیده‌ترین شغل شما قبل از دوران بازنشستگی.
مسیر شغلی چه چیزهایی را شامل می‌شود؟
در واقع مسیر شغلی، شامل تمام شغل‌هایی می‌شود که شما نیاز دارید در آن‌ها فعالیت کنید تا در نهایت به شغل مورد نظر خود برسید. حتماً لازم نیست که مسیر شغلی ما با استفاده از نردبان شغلی و رو به بالا باشد؛ شاید بعضی اوقات مجبور به درجا زدن یا حتی پس‌رفت کردن هم باشیم. علاوه بر این، نیاز نیست که مسیر شغلی چارچوب زمانی خاصی برای خود داشته باشد.
تفکر سنتی بر این باور است که مسیر شغلی لزوماً باید رشد عمودی (طولی) یا همان پیشرفت به سطوح بالاتر باشد، اما تفکر جدید باور دارد که حرکت عرضی و افقی در یک موقعیت شغلی یا در صنایع مختلف نیز در چارچوب مسیر شغلی قرار می‌گیرد. مسیر شغلی هر فرد، ممکن است با فرد دیگر متفاوت باشد، زیرا مشخص نیست هر فرد تا چه میزان با اهدافش فاصله دارد و باید چه زمانی را طی کند تا به اهدافش برسد.
مقولۀ تغییر مرتب شغل در قلب مسیر شغلی است. به طور متوسط هر فرد ۱۰ تا ۱۵ بار در طول عمر خود شغلش را تغییر می‌دهد.
در بعضی مواقع این تغییرات شامل تغییر صنعت و زمینه کاری هم می‌شود.
در بعضی مسیرهای شغلی فراز و نشیب‌هایی دیده می‌شود که گاهی این نشیب‌ها ارادی است و با اختیار کامل فرد صورت می‌گیرد. برای مثال فردی که سطح شغلی‌اش سطح میانی است، وقتی تصمیم می‌گیرد به صنعت و زمینه‌ای جدید تغییر شغل دهد، ناچار است تا چند سطح پایین‌تر بیاید یا حتی به عنوان مبتدی کار خود را آغاز کند تا بتواند آموزش و تجربه لازم را برای حرکت طولی در نردبان شغلی به دست آورد.
چند مثال مناسب در رابطه با مسیر شغلی کارکنان
در ادامه چندین مثال مناسب از مسیر شغلی در رشته‌ها و زمینه‌های مختلف شغلی می‌آوریم. به خاطر داشته باشید که بعضی از مسیرهای شغلی مستقیم هستند و مشاغل دقیقاً به ترتیب از پی یکدیگر می‌آیند و نردبان شغلی کاملاً مشخص است. دیگر مسیرهای شغلی معمولاً غیر مستقیم هستند و شامل کار کردن در صنایع مختلف یا شغل‌های مختلف می‌شوند.
حال برای درک بهتر مفهوم مسیر شغلی کارکنان چند مثال می‌آوریم:
- مدیریت: دستیار مدیریت – دستیار اجرایی – مدیر دفتر
- تبلیغات: هماهنگ‌کننده اجرایی تبلیغات – دستیار اجرایی تبلیغات – مدیر اجرایی پروژه – مدیر ارشد اجرایی پروژه
- ارتباطات: دستیار روابط عمومی – نماینده روابط عمومی – دستیار مدیر روابط عمومی – مدیر ارتباطات
- سرویس مشتریان / فروش: نماینده خدمات مشتریان – فروشنده داخلی – فروشنده خارجی – مدیر فروش ارشد – مدیر فروش منطقه‌ای
- ویراست: دستیار ویراستاری – دستیار ویراستار – معاون ویراستار – ویراستار – ویراستار ارشد – مدیریت بخش ویراستاری
- تحصیل: معلم – معلم ارشد – هماهنگ‌کننده برنامه آموزشی و طرح درس – معاون آموزشی مدیر
- مهندسی: مهندس مبتدی – مهندس ارشد – مدیر پروژه – مهندس مشاور
- کارآفرینی: فروشنده – مدیر فروش – صاحب کسب وکار
- منابع انسانی: دستیار منابع انسانی – مصاحبه‌کننده – دستیار مدیریت مزایا و منافع – متخصص مدیریت مزایا و منافع
- خرده فروشی: کارمند فروش – معاون مدیر – مدیر دپارتمان فروش – مدیر فروشگاه – مدیر منطقه‌ای
- بازاریابی: فروشنده مدیریت – کارشناس ارشد مدیریت کسب و کار – دستیار مدیریت برند – مدیریت برند – مدیریت گروه مدیریت بازاریابی
این مطلب را هم بخوانید: لنگرگاههای شغلی شین
More Stories
برنامه توسعه فردی