لنگرگاههای شغلی شین ، مدیریت شغلی و برنامه‌ریزی برای این است که از کاری که بر عهده دارید راضی باشید است،در واقع باید فعالیت‌های توسعه شغلیتان را بر طبق مواردی که انتظار دارید، تنظیم کنید.
پیشرفت شغلی دیگر فقط به معنای به دست آوردن مهارت‌ها و دانشی که برای طی کردن پله‌های ترقی درون سازمان‌تان به آنها نیاز دارید، نیست. امروزه پیشرفت شغلی یعنی بدون توجه به اینکه برای چه کسی یا چه سازمانی یا صنعتی کار می‌کنید، انعطاف‌پذیر باشید و مهارت‌های خود را ارزیابی کرده و گسترش دهید، با این هدف که برای یک مدت طولانی قابلیت استخدام شدن در مشاغل جدید را داشته باشید یا در سِمَت فعلی خود بهترین باشید.
برای دستیابی به این سطح از انعطاف‌پذیری، باید درک درستی از اینکه که هستید و از کارتان چه می‌خواهید داشته باشید. همه‌ی افراد به یک شکل انگیزه پیدا نمی‌کنند و بلندپروازی‌های ما با هم بسیار متفاوت هستند. بعضی از افراد از طریق خلاقیت و نوآوری رشد می‌کنند و بعضی‌ها تداوم و ثبات را ترجیح می‌دهند. ممکن است چالش و تغییرات مداوم برای بعضی‌ها مهم باشد، در حالی که برای عده‌ای دیگر ایجاد تعادل در زندگی و کار اهمیت بیشتری داشته باشد.
بنابراین، برای اینکه بتوانید شغل خود را به درستی مدیریت کنید، باید بدانید از انجام چه کاری بیشترین لذت را می‌برید. باید بدانید کدام یک از خصوصیات درونی‌ِ کار، آن را برای شما لذت‌بخش، جالب و مهیج می‌کنند.
«ادگار شِین» (Edgar Schein)، متخصص در زمینه‌ی روانشناسی سازمانی و پویاییِ شغلی، برای اینکه به افراد در پاسخ دادن به این پرسش کمک کند، هشت لنگر شغلی را تعریف کرده است.
نظریه شین
نظریه‌ی شین می‌گوید که هرکس یک « لنگرگاههای شغلی غالب» دارد و با مشخص کردن آن لنگر خاص، می‌تواند شغلی که بیشترین رضایت را برایش فراهم می‌آورد، پیدا کند. مثلا اگر لنگر شغلی شما « خدمات » است، میتوانید دامنه‌ی وسیعی از گزینه‌های شغلی داشته باشید که اجازه می‌دهند به دیگران خدمت رسانی کنید. اگر « مدیریت » را ترجیح می‌دهید، میتوانید در دامنه‌ی گسترده‌ای از صنایع و انواع مختلف مشاغل، دیگران را مدیریت کنید.
شِین، هشت موضوع یا لنگر شغلی را شناسایی کرده است، که علاقه افراد به انواع مختلف محیط‌های کاری را نشان می‌دهند. این ایده می‌گوید بعد از اینکه موضوع مورد علاقه‌تان را پیدا کردید، میتوانید سِمَتی که بالاترین رضایت را به شما میدهد شناسایی کرده و مسیر شغلی خود را متناسب با آن برنامه ریزی کنید.
هشت لنگرگاههای شغلی شین
۱. تکنیکی/کارکردی یا وظیفه‌ای
این افراد، زمانی که در کاری واقعا مهارت دارند، انگیزه پیدا می‌کنند. (در اینجا منظور از تکنیکی، مرتبط با تکنولوژی نیست، بلکه یک فردِ حرفه‌ای بسیار ماهر یا متخصص در زمینه‌ای خاص مدنظر است.) افرادی که این لنگر را دارند، با توسعه دادن مهارت‌شان رشد می‌کنند و از محیط‌های چالش‌برانگیز که امکان استفاده از تخصص‌شان را فراهم می‌کنند، لذت می‌برند. کاری که این افراد دنبال آن هستند، می‌تواند در هر سازمان، صنعت یا تخصصی باشد. تنها چیزی که اهمیت دارد این است که بتوانند به طور مرتب مهارت‌هایشان را به معرض نمایش بگذارند. فرصت‌هایی در زمینه‌ی تدریس و مربی‌گری برای این‌گونه افراد به شدت جذاب است.
۲. مدیریتی عمومی
برخلاف افراد تکنیکی/کاربردی، افرادی با گرایش مدیریتی عمومی، تخصص را محدودیت می‌دانند. آنها نمی‌خواهند متخصص باشند، بلکه میخواهند متخصصان را به استخدام خود در‌آورند. آنها از اختیار داشتن و آموزش دادن، حل مشکلات، مدیریت و ارتباط با افراد لذت می‌برند. این افراد، تحلیل‌گرا هستند و از مهارت‌های ارتباطی بالایی برخوردارند. افراد مناسب در حوزه‌ی مدیریتی عمومی، می‌توانند تمرکز خود را بر تمامی انواع صنایع و سازمان‌ها بگذارند و چیزی که به آنها انگیزه میدهد رهبری،مسئولیت پذیری و همکاری است.
۳. خودمختاری/استقلال
این افراد ترجیح می‌دهند در محیطی کار کنند که بتوانند قوانین خودشان را داشته باشند، استانداردهای خودشان را تعریف و مستقل از دیگران کار کنند. آنها میخواهند کاری که انجام می‌دهند را از ابتدا تا انتها تحت کنترل داشته باشند و به خاطر کاری که به تنهایی به پایان رسانده‌اند مورد قدردانی قرار گیرند. بهترین منصب‌ها برای افرادی با لنگر خودمختاری/استقلال جایی است که به آنها وظایفی سپرده می‌شود که باید به تنهایی به انجام برسانند. بهترین مشاغل برای آنها مشاوره و کارهای پروژه‌ای و قراردادی است.
۴. امنیت/ثبات
این افراد ریسک‌پذیر نیستند. آنها محیط‌هایی آرام و باثبات و قابل پیش‌بینی را ترجیح می‌دهند و زمانی که شغل‌شان را به صورت کامل انجام می‌دهند راضی می‌شوند. آنها تمایل دارند در سازمان‌هایی که به شدت ساختار یافته هستند و قوانین و انتظارات تعریف شده دارند، کار کنند. اینها افرادی هستند که اگر امکانش باشد، حاضرند تا زمان بازنشستگی برای یک سازمان کار کنند. افرادی که به دنبال امنیت/ثبات هستند، و معمولا در شرکت‌های بزرگ و مرکزی، یا در سازمان‌های دولتی پیدا می‌شوند. کاری که انجام می‌دهند، کم‌اهمیت‌تر از حقوق و مزایا و فرهنگ یک سازمان باثبات است.
۵. خلاقیت کارآفرینانه
افرادی که این لنگر شغلی در آنها غالب است، افرادی خلاق و پرانرژی هستند. آنها خلاقیت خود را با شروع کسب و کارهای جدید، یا پیشگام شدن در کاری جدید، نشان می‌دهند. این افراد برای مالکیت ارزش قائل می‌شوند و برخلاف افرادی که لنگر خودمختاری/استقلال دارند، از کار کردن با دیگران و استخدام افراد با استعدادی که برای رسیدن به آرزوها و خلاقیت خود به آنها نیاز دارند، لذت می‌برند. خیلی از افرادی که لنگر خلاقیت کارآفرینانه را ترجیح می‌دهند، صاحبان کسب‌و‌کارهایی هستند که ثروت برای‌شان نشانه‌ای از موفقیت است. محیط کاری این افراد پویا است، چون به راحتی کسل می‌شوند. خلق نکردن و بیکاری، آنها را کلافه می‌کند.
۶. خدمت‌رسانی/ جان‌فشانی برای یک آرمان
خصوصیت این لنگر شغلی، تمایل به خدمت‌رسانی به دیگران است. کارهایی به افرادی که به این لنگرگاه گرایش دارند، انگیزه میدهد که بازتاب ارزش‌های آرمانی‌شان باشد، حتی اگر آن کار به‌طور مستقیم به استعدادهایشان مرتبط نباشد. آنها هدف از کار را به خود کار ترجیح می‌دهند و معمولا به کارشان به چشم تعریفی از خود و ارزش‌هایشان نگاه می‌کنند. این افراد معمولا در سازمان‌های غیر انتفاعی و مشاغلی که به مردم خدمت‌رسانی می‌نمایند، کار می‌کنند. همچنین بخش‌های دولتی و مشاغل کمک‌رسانِ درون‌سازمانی برای آنها جذاب است. (منابع انسانی، مشاوره، پرستاری)
۷. چالش خالص
این افراد علاقمند به حل مسئله و چالش هستند. آنها عاشق رقابت هستند و موانع را به شکل فرصت‌هایی برای آزمایش خود و عملکردشان می‌بینند. افرادی با لنگر شغلی «خلاقیت کارآفرینانه»، خیلی زود کسل می‌شوند، ولی افرادی که گرایش «چالش خالص» دارند، برای اینکه انگیزه‌شان حفظ شود، باید دائما با تغییرات مواجه شوند. این افراد معمولا در طول زندگی‌شان بیشتر از یک نوع شغل دارند و معمولا به طور مداوم کارشان را تغییر می‌دهند. محیط کاری مناسب برای افرادی با گرایش چالش خالص جایی است که رقابت و تلاش فردی به شدت مورد تشویق قرار گیرد. سِمَت‌های مربوط به فروش و مشاغلی که فشار کاری بالایی دارد، معمولا مناسب این افراد هستند.
۸. سبک زندگی
این افراد کار را جدای از زندگی می‌دانند. ایجاد تعادل بین کار، خانواده و اوقات فراغت برای این افراد از اهمیت بالایی برخوردار است و آنها معمولا سِمَتی را انتخاب می‌کنند که به آنها امکان برقراری چنین تعادلی را بدهد. آنها فرصت‌هایی که در بخش‌های مختلف زندگی‌شان مانع ایجاد کنند را رد می‌کنند. معمولا مرخصی‌های طولانی برای سفر یا کارهای داوطلبانه می‌گیرند. افرادی که به لنگر شغلی سبک زندگی گرایش دارند، برای زندگی کار می‌کنند و به دنبال سازمان‌هایی می‌گردند که محیط کاری آرامش‌بخش و فرهنگی آسان داشته باشد. آنها همچنین مشاغلی که به سرعت کارمندان‌شان را عوض می‌کنند، یا کارهای نیمه وقت را ترجیح می‌دهند. آنها دوست دارند فقط به اندازه‌ای کار کنند که پولی را که برای ماجراجویی بعدی به آن نیاز دارند به دست بیاورند.
چگونه از ابزار لنگرگاه استفاده کنیم
« لنگرگاههای شغلی شِین»، زمانی که در حال آماده سازی برنامه‌ی توسعه‌ی شغلی هستید، راهنمای خوبی برای‌تان محسوب می‌شوند. با مقایسه کردن خود، ارزش‌های و انگیزه‌هایتان با لنگرهای اصلی، میتوانید بفهمید از چه نوع شغلی بیشترین رضایت‌مندی را خواهید داشت. به جای اینکه مجبور شوید خودتان را با شغل مورد نظر هماهنگ کنید، مدل شِین راهی به شما پیشنهاد می‌کند که مشاغل و یا وظایفی که با روحیات‌تان هماهنگ هستند را پیدا کنید.
مراحل زیر، به شما نشان می‌دهند چطور با استفاده از مدل شِین میتوانید به توسعه‌ی شغلیتان فکر کنید:
- سِمَت‌هایی که از گذشته تا حال داشته‌اید را در جدولی مانند جدولی که در زیر نشان داده شده، لیست کنید.
- در ستون بعدی خصوصیاتی که در هر سِمَت از همه بیشتر دوست داشتید را یادداشت کنید. به چیزهایی که برای‌تان ارزشمند بودند و به شما انگیزه می‌دادند، فکر کنید. آیا بعضی از وظایف، فرهنگ‌ها، اهداف سازمانی، افراد و ساعت‌ها را بیشتر دوست داشتید؟
- حالا به خصوصیاتی در مشاغل و وظایف مختلف دوست نداشتید، فکر کنید و آنها را در ستون سوم بنویسید. اینها ارزش‌های منفی و ضدانگیزشی شما هستند.
- حالا توصیفات شِین از هر کدام از لنگرها که در بالا ذکر شد را مرور کنید. کدام یک از آنها بیشتر از بیقه ارزش‌های مثبت و عواملی را که به شما انگیزه می‌دهند، توصیف می‌کنند؟ کدام یک از آنها بهتر از بقیه ارزش‌های منفی‌تان را نشان می‌دهند؟
- خصوصیات مثبت و منفی در لیست‌هایتان را تجزیه و تحلیل کنید. کدام لنگر یا لنگرگاههای شغلی در شما غالب هستند؟ خودتان را برای غافلگیر شدن آماده کنید. گاهی وقت‌ها آن لنگر که هنگام خواندن توصیفات فوق، فکر می‌کردید در شما غالب است، نشان دهنده‌ی ارزش‌های واقعی و انگیزه‌های شما نیست. گاهی دو یا حتی سه لنگر برترین جایگاه را به خود اختصاص می‌دهند. توصیفات این مقاله را یک بار دیگر مرور کنید و لنگری که بیشتر از همه مناسب‌تان است را انتخاب کنید.
- بعد از اینکه لنگر یا لنگر های غالب خود را شناسایی کردید، میتوانید ازاطلاعات مربوط به آن برای برنامه‌ی توسعه‌ی شغلیتان،تعیین اهداف یا تحلیل مشکلات یا فرصت‌هایی که در منصب فعلی‌‌تان دارید، استفاده کنید.
نکته:
به خاطر داشته باشید که مشاغل مختلف، باعث پدیدار شدن رفتارهای متفاوت و در نتیجه لنگرهای متفاوت می‌شوند. مثلا، افراد تازه‌کار ممکن است فرصت‌های مدیریتی نداشته باشند، و بیشتر به لنگر تکنیکی/کاربردی گرایش داشته باشند. اما ممکن است چند سال بعد به لنگر مدیریتی عمومی تغییر جهت دهند و اگر اولویت‌های زندگی‌شان تغییر کند، بیشتر با لنگر سبک زندگی هماهنگ شوند. خیلی سخت‌گیرانه به این نظریه نگاه نکنید. بهتر است هر چه زودتر از آن به عنوان یک راهنما و ابزاری کمک کننده برای برنامه‌ریزی توسعه‌ی شغلیتان استفاده کنید.
تست لنگرگاههای شغلی
لنگرگاههای شغلی یعنی چی؟
Anchor به معنای لنگره و Career Anchors به معنای لنگرهای شغلی و در این تست به اون ارزش‌هایی اشاره داره که در میان این همه گزینۀ شغلی ما رو روی یک شغل یا زمینۀ کاری، متمرکز میکنه و مثل لنگری میمونه که کشتی رو در طوفان نگه می‌داره.
از اصطلاحات دریانوردی مثل بادبان، لنگر، قطب‌نما، سکان، فانوس دریایی و … به تمثیل برای مسیریابی و حرکت و توقف انسان هم استفاده میشه. کشتی در دریا، تشبیهی برای رهایی و گمشدگی انسان در دنیا و فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روشه.
در فارسی این اصطلاح بیشتر به صورت “لنگرگاههای شغلی” ترجمه شده؛ شاید برای این که لنگرگاه، محل آرامش و تثبیته. با اشاره به همون قول معروفی که میگه کشتی‌ها در لنگرگاه امن هستند ولی این جایی نیست که براش ساخته شدند؛ ما به لنگرهایی برای ثبات در دریای طوفانی نیاز داریم نه لنگرگاه‌هایی برای استراحت مطلق. البته بحث این نوشته بر سر لنگر و لنگرگاه نیست.
جملۀ “ایمان (Hope)، لنگر روحه” از کتاب مقدس؛ ایمان رو باعث ثبات و آرامش روح در برابر دشواری زندگی میدونه. به نظرم مفهوم این جمله در نامگذاری این تست شغلی تاثیرگذار بوده.
همینطور که در ادامه از زبان مبدع مفهوم لنگرگاههای شغلی میشنویم، این تست برای این طراحی شده که عمیق‌ترین ارزش‌ها و اولویت‌های انسان رو مشخص کنه و کمک کنه سردرگمی‌های ما برای انتخاب شغل،تغییر شغل و طی مسیر پیشرفت و ارتقای عنوان شغلی کمتر بشه.
منابع انسانی سازمان‌ها از این تست چه استفاده‌ای می‌کنند؟
با وجود اعتبار مدل لنگرهای شغلی، استفاده از تست لنگرگاههای شغلی چندان در سازمان‌ها رایج نیست و استفادۀ فردی بیشتری داره. تست لنگرگاههای شغلی بر خلاف بسیاری از تست‌ها که ترجیحات شخصیتی و یا استعدادهای شغلی رو می‌سنجند؛ به ارزش‌ها و معنای درونی شغل می‌پردازه و میتونه جنبۀ جدیدی از رضایت و پیشرفت شغلی رو به فرد و سازمان معرفی کنه.
تست لنگرگاههای شغلی میتونه سه نوع استفاده در منابع انسانی سازمان‌ها داشته باشه:
استخدام: مدل لنگرگاههای شغلی میتونه
به تعریف بهتر یک عنوان شغلی و اینکه به چه شایستگی‌هایی نیاز داره، کمک کنه.
لنگرگاههای شغلی در نوشتن آگهی استخدام هم کاربردیه و میشه آگهی رو جوری نوشت که
افراد دارای لنگرهای مشخصی رو جذب کنه.
لنگرگاههای شغلی در مصاحبۀ استخدامی هم به کار میاد و میشه با پرسیدن سوالاتی از
لنگرهای اصلی شخص آگاه شد و اون لنگرها رو با شایستگی‌های مورد نیاز شغل مدنظر
تطبیق داد.
برنامه‌ریزی برای ارتقای عملکرد و
ارتقای شغلی کارکنان: در هنگام نارضایتی از عملکرد افراد، می‌توان به کمک این مدل
بررسی کرد که شاید علت این ناکفایتی، همراستا نبودن شغل با لنگرهای اصلی فرد باشه.
از لنگرگاههای شغلی برای بهبود نقاط قوت کارکنان، با تاکید بر ارزش‌ها و انگیزه‌های
کاریشون هم میشه استفاده کرد و به این طریق شناخت سازمان از کارکنان بالاتر میره و
میتونه افراد رو در موقعیت‌هایی قرار بده که امکان رشد بیشتر و انگیزۀ بالاتری
دارند.
پاداش و سنجش: استفاده از مفاهیم لنگرهای شغلی این امکان رو ایجاد میکنه که پاداش‌ها و سنجش‌ها در سازمان به منطق شخصی و اولویت‌های شخص نزدیک‌تر بشه و افراد برای اون چیزی که براشون مهمه سنجیده بشن و دستاورد داشته باشند.
استفادۀ غلط از تست لنگرگاههای شغلی به چه صورته و ممکنه چه تبعاتی داشته باشه؟
در انجام تست شخصیت‌شناسی و مسیر شغلی باید توجه کنیم که جواب‌هامون واقع‌بینانه و با توجه به تجربۀ شخصیمون باشه؛ نباید جواب ایده‌آل بدیم؛ یعنی هر اونچه که فکر میکنیم خوبه رو انتخاب کنیم؛ مثلا شاید من نه توان مدیریتی در خودم ببینم و نه علاقه‌ای به رهبری افراد داشته باشم ولی فکر کنم که مهارت مدیریت، لازمۀ یک فرد موفقه و در جواب به سوالات، ترجیح زیادی به رسیدن به درجات بالای مدیریتی نشون بدم.
این مساله میتونه نتیجۀ تست رو زیر سوال ببره؛ در انجام این تست‌ها باید خود واقعیمون باشیم و حتی منفی‌نگرانه و ناامیدانه هم نباید جواب بدیم بلکه بهتره با بزرگترین آرزوها، ارزش‌ها و تمایلات درونی خودمون به سوالات پاسخ بدیم.
نتیجۀ تست لنگرگاههای شغلی به ما چه اطلاعاتی میده؟
تاکید تست لنگرگاههای شغلی بر شکل دادن به خودانگارۀ انسانه؛ اینکه فرد بتونه درک روشنی از ارزش‌های پایۀ خودش پیدا کنه. تست لنگرگاههای شغلی این درک رو در فرد ایجاد میکنه که به دنبال چه نوع شغلیه و همینطور به شاغلان کمک میکنه که بفهمند چرا از شغلشون احساس رضایت ندارند و چیکار میتونند برای حل این مشکل بکنند.
با انجام این تست، یک یا چندتا از لنگرگاههای شغلی زیر به عنوان ارزش‌ها و ترجیحات شغلی اصلی ما معرفی میشه:
لنگرگاه شایستگی فنی-تکنیکی Technical/ Functional Competence: در این لنگرگاه اولویت اصلی با محتوای خودِ کاره و شخص به رشد مهارت‌های تخصصی‌اش بسیار اهمیت میده.
لنگرگاه شایستگی مدیریتی Managerial Competence: در این لنگرگاه شخص به توانایی هدایت دیگران در یک سازمان بزرگ، اهمیت زیادی میده.
لنگرگاه خودمختاری و استقلال Autonomy/ Independence: رهایی از قید و بندهای سازمانی و شغل شخصی یا کار در شرکت‌های کوچک، اولویت این لنگرگاهه.
لنگرگاه امنیت و ثبات Security/ Stability: داشتن امنیت شغلی و دلبستگی بلندمدت به کار و سازمان در این لنگرگاه حرف اول رو میزنه.
لنگرگاه خلاقیت کارآفرینانه Entrepreneurial Creativity: در این لنگرگاه، فرد دوست داره خودش چیز جدیدی بسازه و در کارش در محصول نهایی، تاثیر مستقیم داشته باشه.
لنگرگاه خدمت و تعهد Service and Dedication: خدمت به جامعه، رفع مشکل دیگران و دنبال کردن یک هدف والا، اولویت این لنگرگاهه.
لنگرگاه چالش و رقابت محض Pure Challenge: در این لنگرگاه، فرد با حل مسائل دشوار و بردن رقیبان سرسخت برانگیخته میشه.
لنگرگاه سبک زندگی Lifestyle: در این لنگرگاه، رسیدن به تعادل بین کار، خانواده و علایق شخصی بسیار مهمه.
این مطلب را هم بخوانید: مسیر شغلی
باسلام واحترام
عرض تشکر از سایت بسیاربسیارمفید وبروزتان که دارای مطالب عالی وکاربردی درحوزه منابع انسانی است
موفق وپیروز باشید
با سلام و احترام
ممنون از توجهتون
در آینده نزدیک مطالب جدیدتری نیز اضافه خواهد شد…
موفق و موید باشید…