نیازسنجی آموزشی به روش دیکوم

ديکوم چيست؟
واژه DACUM  مخفف Developing A Curriculum مي باشد که امروزه به صورت گسترده در نیازسنجی آموزشی به روش دیکوم درسطح دنيا به کار مي رود. اين روش توسط رابرت اي نورتون در سال ۱۹۹۴ به صورت کارگاه مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن در کشورهاي مختلفي از جمله امريکا، استراليا، کانادا، چين، آلمـان، ژاپن و … متداول شد. امروزه شرکتهاي هوندا، بويينگ، جان دير، موتورولا و … از اين روش را به منظور تجزيه و تحليل مشاغل خود استفاده مي کنند. دراين روش شغل به صورت نظام مند به کوچک ترين اجزاي تشکيل دهنده اش  تجزيه شده , پس از آن مجموعه صلاحيت هاي مرتبط با شغل به دست مي آيد . اين صلاحيت ها سنگ بناي طراحي دوره هاي آموزشي مبتني بر عملکرد بوده  وتضمين ميکند که اجراي اين دوره ها مستقيما بر عملکرد فرد تاثير خواهند گذاشت.

نیازسنجی آموزشی به روش دیکوم به دلایل مختلفی منحصر به فرد است. وقتی که آن را با مصاحبه، مشاهده و بسیاری دیگر از رویکردهای سنتی تحلیل شغل و نیازسنجی مقایسه میکنیم، قدرت ناشی از ترکیب ویژگیهای این روش، آن را به مؤثرترین و با کیفیت ترین فرآیند تحلیل در دسترس در حال حاضر تبدیل می سازد. از جمله این مزایا میتوان به تعامل گروهی، قدرت طوفان مغزی تقویت شده، همیاری گروهی، اجماع نظر گروهی، آینده محوری، پذیرش و حمایت نتایج توسط کارکنان و یادگیرندگان، پیامد جامع، کیفیت بالا و هزینه پایین اشاره کرد.

به طور کلی نیازسنجی آموزشی به روش دیکوم دارای هفت گام است که عبارت اند از:

• آشنایی کارکنان خبره با فرآیند DACUM
• تعریف و شناسایی شغل مورد بررسی
• شناسایی مسئولیت ها و وظایف اصلی
• شناسایی فعالیت های کاری مرتبط با هر وظیفه اصلی
• بازبینی و پایش وظایف و تکالیف استخراج شده
• شناسایی دانش ها و مهارت های مورد نیاز برای انجام هر تکلیف
• تعیین میزان اهمیت ، فراونی و سطح یادگیری انجام هر تکلیف

روش دیکوم همان الگوی تحلیل وظیفه میباشد.

تحلیل وظیفه عبارت است از فرآیند شکستن و تجزیۀ یک شغل در قالب وظایف تشــکیل دهندۀ آن، کشــف ارتباطات موجود در بیــن وظایف و دانش پیش نیاز مهارتهــای ضروری برای انجام آن وظایــف.

این الگو رویکردی اســت که وظایــف اصلی(duty )و فرعی (task )یک شــغل و نیز فعالیتهــا و اقداماتی را که در
درون آن وظیفــۀ اصلی و فرعی وجود دارد را شناســایی و برای شــناخت نیازهای آموزشــی تمرکز خود را بــر وظایف اصلی و فرعــی قرار میدهد.

کارگاه نیازسنجی آموزشی به روش دیکوم متشکل از یک نفر تسهیل‌کننده کارگاه آموزشی و حدود 5 تا 12 نفر از کارکنان متخصص و کارشناس از حرفه یا یک شغل مربوطه و سایر قلمروهای مرتبط است. چارت مصوری که از اجرای کارگاه آموزشی به دست می‌آید عمدتاً مانند تصویر ذیل به‌صورت یک نمایش تفصیلی است از وظایف [2] و تکالیفی [3] که توسط کارکنان آن حرفه انجام می‌شود. علاوه بر تعیین دقیق وظایف و تکالیف برای هر شغل/حرفه، فهرستی از دانش و مهارت‌ها همچنین ابزارها/ تجهیزات/ مواد/ منابع و روندها و دغدغه‌های آینده نیز شناسایی می‌شوند.

چه زماني نیازسنجی آموزشی به روش دیکوم مورد استفاده قرار مي گيرد؟

1. نياز به بازنگري کلي در برنامه هاي آموزشي موجود احساس شود.
2. در مواردي که شايستگي هاي شغلي به منظور استخدام فرد جديد مورد نياز باشد.
3. يک شغل و يا يک واحد سازماني جديد ايجاد شود.
4. زماني که براساس الزامات يا دستور العمل هاي جديد يک برنامه آموزشي جديد مورد نياز باشد.

فواید نیازسنجی آموزشی به روش دیکوم برای مدیران و روسای آموزش چیست؟

1. مشخص کردن شايستگي ها جهت برنامه ريزي آموزشي.
2. تعيين درجه سختي و اهميت هر کار.
3. ارزيابي نيازهاي آموزشي.
4. فراهم آوري مواد و محتوي آموزشي.
5. تدوين استانداردهاي عملکردي.
6. تدوين آزمونهاي توسعه صلاحيت.

این مطلب را هم بخوانید:

ارزیابی اثربخشی دوره آموزشی به روش کرک پاتریک

منابع :

facilitation.eku.edu